Minilesjes als leesbevorderende activiteit

Wat is een minilesje?

Een minilesje is een kleine motiverende instructie voorafgaand aan het vaste leesmoment. Het is bedoeld om leerlingen in de leesstand te krijgen en om ze in hun boek te laten duiken.

Het is een leesbevorderende activiteit, waarna leerlingen vervolgens allemaal in hun eigen boek gaan lezen. Het minilesje gaat daarom altijd over een algemeen onderwerp dat bij alle leesboeken past.

Wat zijn de kenmerken van een goed minilesje?

Het is kort (5 min. maximaal 10 min.)

Het vindt plaats aan het begin van de leestijd met een kort evaluatiemoment aan het eind.

Het wordt gebruikt om bijv. boeken te introduceren of om je eigen leesbeleving te delen, lees altijd een klein stukje voor.

Het moet samen te vatten zijn in 1 zin.

Er moet verband gelegd kunnen worden met hetgeen de leerlingen op dat moment lezen.

Het heeft een relatie met een goed bestaand kinderboek (in de bovenbouw mag het ook je eigen boek zijn).

Voorbeeld:

Ik heb vandaag een boek meegebracht dat ik vroeger heel graag las. Kennen jullie dit boek ook? Het heet Pippi Langkous. Pippi Langkous is een heel sterk en stoer meisje. Ik zal een stukje voorlezen waar dat uit blijkt (kies een passend stukje en lees dit voor). Ik zou heel graag op Pippi willen lijken en ook heel graag net zo sterk en stoer als Pippi willen zijn, maar dat ben ik niet. Daarom lees ik dit boek graag, want dan kan ik fantaseren dat ik Pippi ben. Hoe is dit bij jullie? Zouden jullie op de hoofdpersoon uit je boek willen lijken? Als we straks klaar zijn met lezen zou ik daar graag even met jullie over willen praten.

Na het lezen laat je kinderen 2 minuten uitwisselen met hun schoudermaatje (time-timer) en geef je een paar kinderen de beurt om klassikaal uit te wisselen.

Opzet minilesje:

1.De leerkracht leest een deel van een tekst voor (‘verhaal’- gedicht- informatieve tekst)

2.De leerkracht denkt hardop na over zijn leesbeleving m.b.t. deze tekst en koppelt dit zo

    mogelijk aan een bepaald kenmerk van de tekst (genre/ verhaalstructuur);

3. Eventueel korte interactie met de kinderen hierover;

4. Leerkracht: ‘Ik vraag me af/ ben benieuwd of in het boek dat jullie lezen ook…..

    Na afloop praten we er even over.’

Onderwerpen voor minilesjes:

1. Onderwerpen uit observatie (wat hebben deze leerlingen nodig)

• Hoe kies je een boek?
• Hoe houd je bij wat je gelezen hebt?
• Hoe leen je boeken uit de klassen- of schoolbibliotheek?
• Wat doe je als je boek uit is?
• Waarom zijn sommige boeken (te ) makkelijk / moeilijk of precies goed?
• Wanneer kun je beter stoppen met het lezen van een boek?
• Introductie tot verschillende genres die kinderen leuk zouden kunnen vinden
• Het plezier als je een schrijver vindt die jij echt leuk vindt
• Hoe vind je je volgende boek op basis van eerder gelezen boeken?
• Hoe serieboeken werken?
• Wat doe je als je een woord tegenkomt dat je niet kent?
• Hoe leer je stillezen? (via fluisterlezen)
• Waar vind je boekbesprekingen?
• Hoe doe je een boekreclame?
• Hoe haal je informatie uit een boek als je een werkstuk moet maken?

2. Onderwerpen uit teksten (elementen die de beleving kunnen triggeren, diepere lagen in de tekst, wat maakt dit stukje tekst interessant / spannend / ontroerend / grappig / .......?)

3. Jouw ervaringen als lezer die je deelt met de kinderen (waarom lees je, waar, wanneer, hoe zoek je boeken, hoe bewaar je ze, je overtuigingen over boeken, hoe houd je bij wat je gelezen hebt,...)

Voorbeeld over het kiezen van een boek:

“Kijk, ik heb een boek uit de bibliotheek gekozen. Ik vind roze een mooie kleur, dus ik denk dat dit roze boek écht een boek voor mij is. Ik zal jullie een stukje voorlezen.”

Ik begin voor te lezen en het boek is een fantasyboek waarin draken worden verslagen. Het bloed spat van de bladzijden af en ik zie het afgrijzen op de gezichten van veel leerlingen toenemen. Dan deel ik mijn eigen ervaring:

“Oh, dit boek is waarschijnlijk toch geen goed boek voor mij. Het was dus niet zo verstandig om een boek te kiezen op kleur. Wat had ik beter kunnen doen?”

De leerlingen delen hun ideeën met mij en ik noteer ze: Eerst de titel en de omslag bekijken. Eerst de flaptekst lezen. Daarna de eerste bladzijde lezen. Het boek doorbladeren en de illustraties bekijken.

“Als jullie straks klaar zijn met lezen ben ik heel benieuwd hoe jullie het boek gevonden hebben dat jullie nu aan het lezen zijn.”

De verzamelde ideeën van de leerlingen kunnen andere leerlingen helpen om in de toekomst een goed boek te kiezen.

Registratie van ideeën

De vragen in de schema’s geven richting aan een minilesje van de leerkracht. Er wordt altijd een relatie gelegd met een voorgelezen fragment uit een boek.

Het onderwerp van het boek

Gebeurtenissen in het boek

Personen in het boek

Ervaringen delen over een boek

Je eigen mening over een boek

De omgeving waarin het boek zich afspeelt

De taal en woordenschat van de schrijver

Patronen en/of structuren in het boek

De tijd waarin het boek zich afspeelt

Bronnen voor minilesjes:

www.kinderboekenjuf.nl

http://www.dyadon.nl/downloads/leesspel-chambers-en-walta.pdf

Bronnen voor boekpromotie:

www.leesbevorderingindeklas.nl

Bronnen voor deze publicatie:
Atwell, N. (2007). The reading zone. New York: Scholastic.

Morgan, D. N., Mraz, M., Padak, N. D., & Rasinski, T. V. (2009). Independent reading. New York: The Guilford Press.

Chambers, A. (2002) Vertel eens; Kinderen, lezen en praten. Den Haag: Uitgeverij Biblion

Elsäcker, W. van, Verhoeven, L. (2001): Interactief lezen en schrijven: Naar motiverend lees- en schrijfonderwijs in de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

Met speciale dank aan LIST-collega’s Anneke Smits en Hanneke Pot